Fluoryzacja jest stosowaną od lat metodą zapobiegania próchnicy, wokół której pojawiło się wiele kontrowersji. Czy fluor jest szkodliwy? Jakie zalecenia obejmuje profilaktyka fluorkowa? Odpowiada dr hab. n. med. Małgorzata Pawińska - Kierownik Zakładu Stomatologii Zintegrowanej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Prezes białostockiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego.

Na czym polega fluoryzacja zębów?

Fluoryzacja zębów jest metodą profilaktyki choroby próchnicowej polegającą na dostarczaniu zębom związków fluoru. Podstawowym celem fluoryzacji jest zwiększenie odporności twardych tkanek zęba (szkliwa i cementu korzeniowego) na główne czynniki przyczynowe próchnicy (drobnoustroje kwasotwórcze i węglowodany ulegające fermentacji bakteryjnej). Preparaty fluoru mogą być stosowane endogennie (ogólnoustrojowo) w postaci tabletek lub kropli przyjmowanych doustnie i wtedy wpływają na kształtujące się zawiązki zębów lub mogą być aplikowane miejscowo (egzogennie), na powierzchnię już wyrżniętych zębów w postaci płynów, żelu, past, pianek, lakierów.

Czy okresowa fluoryzacja dedykowana jest tylko dzieciom?

Oczywiście, dzieci są grupą szczególnie narażoną na powstawanie i rozwój zmian próchnicowych, ze względu na niedojrzałość i słabszą mineralizację tkanek twardych zębów, ale również z powodu nieutrwalonych właściwych nawyków żywieniowych i higienicznych. Niemniej jednak profilaktyka fluorkowa zalecana jest wszystkim pacjentom, niezależnie od wieku.

Podstawą kwalifikacji pacjentów do zabiegów profilaktyki fluorkowej jest ryzyko próchnicy, czyli prawdopodobieństwo pojawienia się nowych zmian próchnicowych i rozwoju już istniejących w najbliższej przyszłości.

Ryzyko próchnicy może być niskie, umiarkowane lub wysokie. Oceniane jest przez lekarza stomatologa na podstawie wywiadu zbieranego od pacjenta, badania stanu uzębienia i przyzębia oraz badań dodatkowych (określenie liczby bakterii próchnicotwórczych w ślinie, objętości wydzielanej śliny i jej pH).

Polecany artykuł:

Instruktaż higieny jamy ustnej – mycie i nitkowanie zębów oraz płukanie jamy ustnej

31.08.2019

Wśród czynników ryzyka próchnicy można wymienić

czynniki ogólne:

  • upośledzenie fizyczne lub psychiczne pacjenta,
  • współistnienie chorób ogólnoustrojowych (szczególnie tych, którym towarzyszy zmniejszone wydzielanie śliny lub schorzeń wymagających stosowania leków obniżających jej sekrecję¹),
  • niska świadomość zdrowotna,

czynniki miejscowe:

  • częste spożywanie węglowodanów,
  • rzadkie, nieprawidłowe szczotkowanie zębów,
  • użytkowanie stałych aparatów ortodontycznych lub ruchomych uzupełnień protetycznych,
  • współistnienie choroby przyzębia.

Osoby z niskim ryzykiem próchnicy powinny mieć wdrożoną podstawową profilaktykę fluorkową polegającą na dwukrotnym w ciągu dnia szczotkowaniu zębów pastą z fluorem.

U pacjentów z umiarkowanym, a w szczególności z wysokim ryzykiem próchnicy należy stosować wzmocnioną profilaktykę fluorkową – domową (pasty do zębów z wysoką zawartością fluoru, płukanki z fluorkami) i profesjonalną (żele, pianki, lakiery zawierające wysokie stężenia jonów fluorkowych).

Polecany artykuł:

Higienizacja jamy ustnej – zalecenia, przeciwskazania, przebieg wizyty

17.09.2019

Jakie są zalety i wskazania do stosowania fluoryzacji?

Podstawową zaletą fluoru jest jego działanie przeciwpróchnicowe, potwierdzone w licznych badaniach naukowych. Jeżeli fluor dostarczany jest do organizmu doustnie, w postaci tabletek, kropli (fluoryzacja endogenna), wpływa na rozwijające się zawiązki zębów i umożliwia powstanie szkliwa o stabilnej sieci krystalicznej i korzystnym składzie chemicznym. Najistotniejsze znaczenie ma jednak działanie fluoru po wyrżnięciu zęba (fluoryzacja egzogenna). Związki fluoru, aplikowane na powierzchnię zębów, przyczyniają się do ograniczenia odkładania płytki bakteryjnej i zmniejszenia produkcji kwasów pochodzenia bakteryjnego, powodujących odwapnienie szkliwa.

Ponadto jony fluorkowe, gromadząc się w ślinie, hamują demineralizację i wspomagają remineralizację tkanek twardych. Umożliwiają tworzenie kryształów szkliwa bardziej odpornych na odwapnienie, pobudzają ponowne wbudowywanie związków mineralnych, traconych z powodu powtarzających się ataków kwasów na powierzchnię zęba.

Zabieg fluoryzacji zębów przeprowadza się ze wskazań profilaktycznych i leczniczych.

Wskazania profilaktyczne:

  • zapobieganie powstawaniu zmian próchnicowych pierwotnych lub wtórnych – wokół już założonych wypełnień,
  • zapobieganie próchnicy korzenia zęba (u osób starszych lub z chorobami przyzębia),
  • zapobieganie powstawaniu zmian niepróchnicowego pochodzenia, tj. erozje – rozwijających się np. w następstwie częstego spożywania pokarmów o niskim pH (owoce, soki, napoje gazowane, wino).

Wskazania lecznicze:

  • leczenie początkowych zmian próchnicowych, tzn. takich, w których doszło do odwapnienia tkanek, a nie do powstania ubytku, w celu zatrzymania rozwoju próchnicy,
  • leczenie nadwrażliwości zębiny.

Polecany artykuł:

Higienistka stomatologiczna odpowiada na najczęściej zadawane pytania

07.01.2020

Czy fluoryzacja jest zdrowa? Czy niesie za sobą skutki uboczne?

Stosowanie profilaktyki fluorkowej zgodnie z zaleceniami opracowanymi na podstawie wieloletnich badań jest bezpieczne i nie powoduje, żadnych działań niepożądanych. Należy jednak pamiętać, że fluor w nadmiarze jest toksyczny, ponieważ hamuje aktywność wielu układów enzymatycznych w organizmie ludzkim. Szacowana prawdopodobna dawka toksyczna fluoru, która może wywołać ostre zatrucie, manifestujące się objawami żołądkowo-jelitowymi, wynosi 3-5 mg F/kg masy ciała. Prawdopodobna dawka śmiertelna wynosi 15 mgF/kg masy ciała.

W wyniku długotrwałej i nadmiernej ekspozycji na fluorki dochodzi o przewlekłego zatrucia fluorem. Nadmierna podaż fluoru może powodować fluorozę zębów, która charakteryzuje się (w zależności od nasilenia zmian) obecnością białych, żółtych lub brunatnych plam, a nawet zagłębień na powierzchni szkliwa. Ponadto może prowadzić do nieprawidłowej mineralizacji tkanki kostnej, a także uszkodzenia wielu narządów wewnętrznych (nerek, wątroby, trzustki, tarczycy).

Zgodnie z aktualnymi wytycznymi dotyczącymi indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży, podanymi przez polskich ekspertów „stosowanie fluoru, ze względu na jego wysoką cytotoksyczność i małą różnicę między dawką toksyczną i dawką leczniczą, wymaga bardzo rozważnego postępowania. Nieprzestrzeganie zasad profilaktyki fluorkowej jest czynnikiem ryzyka zatruć ostrych i przewlekłych.”

 

[Przyp. red.]

1 Sekrecja – wydzielanie – proces wytwarzania przez komórki organizmów żywych substancji niezbędnych do podtrzymywania procesów życiowych (źródło: www.sjp.pwn.pl)

Polityka cookies

Szanowny Użytkowniku,

Uprzejmie informujemy, że w naszym serwisie używamy plików cookies, do gromadzenia i przetwarzania danych osobowych w celu dopasowania treści i reklam, a także badania ruchu na naszej witrynie oraz zapewnienia poprawnego funkcjonowania strony, bezpieczeństwa oraz w celach analitycznych, statystycznych, dostosowywania strony do indywidualnych potrzeb Użytkowników. Kontynuowanie korzystania z serwisu bez modyfikacji ustawień przeglądarki jest równoznaczne z akceptacją zastosowania plików cookies. Szczegółowe informacje dostępne są w naszej Polityce prywatności.

Jeśli wyrażasz zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych, które udostępniasz w historii przeglądarki, w celach marketingowych (obejmujących również analizę Twojej aktywności na stronach internetowych w celu określenia Twoich prawdopodobnych zainteresowań i dopasowania reklam do Twoich preferencji) kliknij przycisk “Akceptuję”. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i może zostać w każdej chwili wycofane.

Akceptuję